Zapisy ustawy deweloperskiej, która ma za zadanie uregulować zasady nabywania lokali mieszkalnych i domów jednorodzinnych od firm deweloperskich, wejdą w życie 29 kwietnia 2012 roku. Z kolei nowa rekomendacja S, której przepisy zmienią m.in. zasady liczenia zdolności kredytowej osób zaciągających kredyt hipoteczny, zacznie w pełni obowiązywać z początkiem roku 2012. Warto dodać, że część zapisów dokumentu przygotowanego przez Komisję Nadzoru Finansowego, które m.in. zobowiązują banki do wnikliwszej analizy ryzyka związanego z udzielanymi kredytami, obowiązuje już od lipca 2011 roku.

Celem ustawy „o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego”, zwanej potocznie ustawą deweloperską, jest zapewnienie jak najpełniejszej ochrony klientom firm deweloperskich i ograniczenie ryzyka związanego z zakupem nieruchomości na rynku pierwotnym. Niektóre przepisy nowej ustawy można uznać za rewolucyjne, ponieważ istotnie zmienią one obowiązujący dotychczas sposób nabywania nieruchomości od deweloperów.

Nowością jest zawarta w ustawie definicja umowy deweloperskiej, na podstawie której deweloper zobowiązuje się po ukończeniu inwestycji ustanowić lub przenieść na nabywcę prawo własności zakupionego przez niego mieszkania lub domu, w zamian za ustalone przez strony umowy świadczenie pieniężne. Umowa deweloperska zajmie miejsce zawieranej dotychczas w tej sytuacji umowy przedwstępnej kupna-sprzedaży. Co ważne, zapisy nowej ustawy nakazują, aby zawarcie umowy deweloperskiej zawsze odbywało się w formie aktu notarialnego, a roszczenia nabywcy wynikające z zawarcia tej umowy obowiązkowo były ujawnione w księdze wieczystej nieruchomości, na której realizowana jest inwestycja. Do tej pory, umowy przedwstępne mogły być zawierane w zwykłej formie pisemnej, a ujawnienie w księdze wieczystej roszczeń nabywcy w związku z zawarciem takiej umowy nie było przymusowe.

Ponadto, ustawa nakłada na deweloperów szereg nowych obowiązków. Jednym z nich jest konieczność założenia dla każdej realizowanej inwestycji rachunku powierniczego, na którym będą gromadzone wpłaty od klientów. W przypadku upadłości dewelopera, ze środków zgromadzonych na rachunku powierniczym, w pierwszej kolejności będą zaspakajane roszczenia nabywców mieszkań. Ustawa dopuszcza możliwość zakładania dwóch rodzajów rachunków powierniczych – otwartych i zamkniętych. W przypadku rachunków powierniczych otwartych, zdeponowane na nim środki są wypłacane deweloperowi w transzach po zakończeniu kolejnych etapów budowy. W przypadku rachunków powierniczych zamkniętych, wypłata środków dokonywana jest jednorazowo po przeniesieniu na nabywcę prawa własności zakupionego mieszkania.

Innym ważnym obowiązkiem, który ustawa nakłada na deweloperów jest dostarczenie każdemu klientowi prospektu informacyjnego. Wedle nowych przepisów dokument ten ma zawierać wszystkie istotne informacje na temat realizowanej inwestycji oraz nabywanego mieszkania lub domu. Prospekt ma ponadto zawierać informacje na temat sytuacji finansowej dewelopera.

Wiele z wprowadzonych przepisów jest bardzo potrzebnych do zapewnienia lepszej ochrony nabywcom nowych mieszkań i domów, jednak ustawa została krytycznie przyjęta przez branżę deweloperską. Po części dlatego, że nowe przepisy spowodują wzrost kosztów tej działalności. Większość firm z pewnością i tak przerzuci je na klientów, wliczając je do cen mieszkań.

Niemiłą niespodzianką czekającą w nowym roku wszystkich kredytobiorców, zwłaszcza tych, którzy planują zaciągnąć kredyt w walucie obcej, jest wejście w życie nowej rekomendacji S. Komisja Nadzoru finansowego postanowiła zaostrzyć w niej metody obliczania zdolności kredytowej, która mogła być wyliczana dla maksymalnie 25-letniego okresu spłaty kredytu. Zmienią się również rekomendowane wysokości wskaźnika DTI, czyli wysokości sumy rat zaciągniętych pożyczek w stosunku do osiąganych dochodów. Wskaźnik ten wyniesie dla kredytów walutowych 42%, a nie jak dotychczas 50%. Szacuje się, że nowa rekomendacja wpłynie na zmniejszenie zdolności kredytowej kredytobiorców o kilka, maksymalnie kilkanaście procent.

Nowe zasady udzielania kredytów nie powinny spowodować istotnego spadku popytu na mieszkania. Najprawdopodobniej nabywcy, z uwagi na niższą zdolność kredytową, zweryfikują swoje plany dotyczące metrażu lub lokalizacji kupowanego lokalu, zamiast odkładać w czasie decyzję o jego zakupie.